Astronomen hebben de allereerste radio-emissies van de interstellaire komeet 3I/ATLAS gedetecteerd terwijl deze ons zonnestelsel doorkruist en ongeveer halverwege zijn enkele reis passeert. Hoewel deze ontdekking in eerste instantie misschien klinkt als overtuigend bewijs voor een buitenaardse oorsprong – een idee dat door sommige wetenschappers wordt verdedigd – is de realiteit op zichzelf veel alledaagser en fascinerender.
3I/ATLAS, begin juli ontdekt, onderscheidt zich doordat het het derde bekende interstellaire object (ISO) is dat zich in onze kosmische omgeving waagt. Met een snelheid van meer dan 210.000 km/u wordt door de meeste onderzoekers aangenomen dat deze ijzige bezoeker een oude komeet is – mogelijk de oudste ooit waargenomen – die miljarden jaren geleden uit een ander sterrenstelsel in de buitenste regionen van de Melkweg is verdreven.
Het ongebruikelijke karakter van 3I/ATLAS leidde al vóór zijn ontdekking tot speculatie. Een luidruchtige minderheid, onder leiding van astrofysicus Avi Loeb van Harvard, heeft het controversiële idee gepromoot dat het een buitenaards ruimtevaartuig zou kunnen zijn, vermomd als komeet. Deze marginale theorie heeft aanzienlijke media-aandacht getrokken, waardoor de echte wetenschappelijke intriges rond deze ISO vaak worden overschaduwd.
Dit patroon weerspiegelt het geval van ‘Oumuamua, een ander interstellair object dat in 2017 werd aangetroffen en dat Loeb ook tot potentieel buitenaards moederschip verklaarde, ondanks het ontbreken van overtuigend bewijs. Toen astronomen met behulp van de Zuid-Afrikaanse MeerKAT-radiotelescoop deze signalen van 3I/ATLAS ontdekten die samenvielen met de dichtste nadering van de zon (perihelium) op 29 oktober, was de hoop op het ontdekken van verborgen “buitenaardse boodschappen” hooggespannen onder de aanhangers van Loeb.
De gedetecteerde signalen ontberen echter elke technologische oorsprong. In plaats daarvan zijn ze afkomstig van specifieke golflengten die worden geabsorbeerd door hydroxylradicalen – of OH-moleculen – die aanwezig zijn in de coma van de komeet (de wolk van gas en stof rond de kern). Deze radicalen worden geproduceerd als watermoleculen die uit 3I/ATLAS worden uitgestoten via een proces dat uitgassing wordt genoemd – een fundamenteel kenmerk van kometen. Deze bevinding komt overeen met eerdere waarnemingen, waarbij NASA-onderzoekers beelden hebben gemaakt van water dat uit de komeet losbarst, vergelijkbaar met een krachtige ‘brandslang’.
Uit de laatste gegevens blijkt dat zonnestraling dit uitgeworpen water tijdens het perihelium afbreekt, wat het typische gedrag van kometen bevestigt. Hoewel Loeb deze bevindingen over hydroxylradicalen op zijn blog erkende, onthield hij zich ervan expliciet te bevestigen of ze standaard kometenactiviteit vertegenwoordigen.
Naast de radiosignalen heeft 3I/ATLAS nog andere ongebruikelijke kenmerken vertoond – waaronder een sterk bestraald oppervlak, een teveel aan koolstofdioxide en een vreemde ‘anti-staart’ – die buitenaardse complottheorieën hebben aangewakkerd. Deze verschijnselen zijn echter grondig verklaard door de wetenschappelijke gemeenschap, die het er in overweldigende mate over eens is dat 3I/ATLAS een natuurlijk object is.
Een afzonderlijke maar verwante theorie werd onlangs ook ontkracht toen astronomen een ‘bijna interstellair object’ identificeerden dat op 11 november zijn dichtste punt bij de aarde bereikte. Er deden geruchten de ronde dat het om een sonde zou kunnen gaan die door 3I/ATLAS tijdens het perihelium was uitgezonden, maar zelfs Loeb achtte dit onwaarschijnlijk. Dit nieuw ontdekte object, genaamd C/2025 V1 (Borisov), is eenvoudigweg een typische komeet binnen ons zonnestelsel.
Het verhaal van 3I/ATLAS herinnert ons eraan dat wetenschappelijke verkenningen vaak op intrigerende anomalieën stuiten die aanvankelijk tot speculatie uitnodigen. Hoewel de aantrekkingskracht van buitenaardse verklaringen sterk kan zijn, is het van cruciaal belang om voorrang te geven aan rigoureuze analyses en op bewijs gebaseerde conclusies boven sensatiezucht.
