Onderzoekers hebben bevestigd dat mossporen gedurende langere perioden bestand zijn tegen de barre omstandigheden in de ruimte – bijna negen maanden aan de buitenkant van het Internationale Ruimtestation (ISS) – en bij terugkeer op aarde levensvatbaar blijven. Deze ontdekking stelt aannames over de grenzen van het leven ter discussie en zou aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor toekomstige ruimteverkenning en potentiële buitenaardse ecosystemen.
Onverwachte overleving onder extreme omstandigheden
Het onderzoek, geleid door Tomomichi Fujita van de Hokkaido Universiteit in Japan, omvatte het blootstellen van sporen van Bryum argenteum (het verspreiden van aardmos) aan het vacuüm, de straling en de temperatuurschommelingen in de ruimte. Ondanks de verwachtingen van een vrijwel totale sterfte overleefde ruim 80% van de sporofyten de 283 dagen durende missie. Nog opmerkelijker was dat bijna 90% van de overgebleven sporen onder laboratoriumomstandigheden konden ontkiemen en groeien.
Deze veerkracht is vooral opmerkelijk gezien het feit dat de meeste organismen, inclusief mensen, zelfs een korte blootstelling aan het vacuüm van de ruimte niet kunnen overleven. Het team van Fujita ontdekte dat hoewel UV-straling de grootste bedreiging vormde, de sporofyten een buitengewoon vermogen vertoonden om de gecombineerde spanningen te verdragen.
Waarom mos ertoe doet: evolutionaire aanpassing
Mossen behoren tot de oudste terrestrische planten en zijn ruim 400 miljoen jaar geleden ontstaan, vóór vasculaire systemen die water en voedingsstoffen transporteren. Hun eenvoud staat niet gelijk aan kwetsbaarheid; Sterker nog, veel soorten gedijen in extreme omgevingen op aarde – van arctische toendra’s tot woestijnen.
Deze studie suggereert dat deze inherente winterhardheid verder reikt dan onze planeet. De mossporen bezitten intrinsieke cellulaire mechanismen waardoor ze bestand zijn tegen omstandigheden die dodelijk zijn voor de meeste andere levensvormen. Dit is niet geheel verrassend; soortgelijke veerkracht is waargenomen bij bacteriën en tardigrades. Het overlevingspercentage van mossporen na een dergelijke langdurige blootstelling is echter uitzonderlijk hoog.
Implicaties voor ruimteverkenning
Het onderzoek zou de weg kunnen vrijmaken voor het opzetten van duurzame ecosystemen op andere planeten. Fujita hoopt dat dit werk als startpunt zal dienen voor het bouwen van levensondersteunende systemen op de maan, Mars of daarbuiten.
Wiskundige modellen suggereren dat de sporofyten ongeveer 5.600 dagen in de ruimte zouden kunnen overleven, wat wijst op een veel grotere tolerantie dan aanvankelijk werd verwacht. Hoewel het chlorofyl-a-niveau tijdens de missie met 20% werd verlaagd, bleven de sporen functioneel.
“Deze studie toont de verbazingwekkende veerkracht aan van het leven dat op aarde is ontstaan”, aldus Fujita. Deze bevinding benadrukt het potentieel voor het gebruik van eenvoudige organismen zoals mos om zelfvoorzienende omgevingen in buitenaardse omgevingen te creëren.
Het vermogen om planten in de ruimte te kweken zou niet alleen voedsel en zuurstof opleveren voor toekomstige astronauten, maar ook bijdragen aan het psychologische welzijn door een verbinding te bieden met de biosfeer van de aarde. Dit onderzoek onderstreept het opmerkelijke aanpassingsvermogen van het leven en opent nieuwe mogelijkheden voor langdurige kolonisatie van de ruimte.
