Zawsze patrzymy na wąski pas naszego kosmicznego domu – galaktykę Drogi Mlecznej. Z Ziemi, ukrytej w ramionach spiralnych, postrzegamy ją jako mglistą smugę gwiazd i pyłu na nocnym niebie. Ale co kryje się pod tą zasłoną znajomego światła gwiazd? Jakie tajemnice skrywa ogromna przestrzeń pomiędzy tymi widocznymi punktami?
Nowy, rewolucyjny obraz radiowy zapewnia niezwykłe spojrzenie na te zakryte obszary, odsłaniając z niewiarygodną szczegółowością szczegółowy portret płaszczyzny galaktycznej naszej galaktyki. To oszałamiające zdjęcie, zebrane na podstawie prawie 40 000 godzin obserwacji astronomicznych, ukazuje Drogę Mleczną w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie widziano – nie w świetle widzialnym, ale w języku fal radiowych.
Tkanina utkana na całym obrazie to nie tylko zbiór kropek; to opowieść o narodzinach i śmierci gwiazd. Płatki jaskrawoczerwone oznaczają pozostałości zapadniętych gwiazd rozszerzających się na zewnątrz, podczas gdy skoncentrowane niebieskie obszary to kolebka, w której wśród obłoków zjonizowanego gazu zapalają się nowe generacje gwiazd. Ta olśniewająca interakcja kosmicznych „kolorów” pozwala astronomom dostrzec te ciała niebieskie nawet poprzez gęste obłoki pyłu, które w przeciwnym razie przesłaniałyby je przed światłem widzialnym.
Projektem, w ramach którego połączono dane z dwóch szeroko zakrojonych badań radiowych: GLEAM (GaLactic and Extragalactic All-sky MWA) oraz GLEAM-X, kierowała Silvia Mantovanini, absolwentka Uniwersytetu Curtin w Australii. Do badań tych wykorzystano potężny teleskop Murchison Widefield Array w zachodniej Australii. Urządzenie to zarejestrowało ogromną ilość danych w ciągu wielu nocy rozłożonych na kilka lat, co doprowadziło do tego niezwykłego osiągnięcia.
Efekt końcowy jest dwukrotnie ostrzejszy i dziesięć razy czulszy niż jego poprzednik z 2019 roku. Co zaskakujące, dopiero Square Kilometre Project (SKA-Low), oczekiwany w następnej dekadzie, obiecuje przekroczyć ten poziom czułości i rozdzielczości. Ponadto ta panorama radiowa obejmuje prawie dwukrotnie większy obszar niż poprzednio badany, oferując prawdziwie kompleksowy obraz naszego regionu galaktycznego.
To niezrównane zdjęcie ukazuje ponad 98 000 pojedynczych źródeł radiowych rozproszonych po całej płaszczyźnie Drogi Mlecznej, jak widać z naszej pozycji na półkuli południowej. Na tej kosmicznej panoramie szczegółowo widać pulsary radiowe – szybko wirujące gwiazdy neutronowe, mgławice planetarne – upiorne pozostałości śmierci gwiazd i zwarte obszary gwiazdotwórcze.
Sama skala i szczegółowość tego zdjęcia podkreślają ogromny ewolucyjny gobelin utkany w naszej galaktyce. Widzimy nie tylko rozproszone gwiazdy, ale rozgrywającą się całą historię: od powstawania gwiazd w gęstych obłokach molekularnych po ich ognistą śmierć w postaci supernowych, pozostawiając po sobie pozostałości, które przez tysiąclecia nadal kształtują środowisko galaktyczne.
To przełomowe badanie stanowi punkt zwrotny w naszym rozumieniu Drogi Mlecznej. Jest to świadectwo mocy cierpliwej obserwacji i postępu technologicznego w odkrywaniu ukrytego piękna i złożoności naszego kosmicznego domu.
